Dieta bezglutenowa w ciąży — co warto wiedzieć?

Jeśli planujesz mieć dziecko, zasady prawidłowego żywienia zastosuj od zaraz. Nie czekaj, aż test ciążowy pokaże wynik dodatni. Sposób odżywiania kobiety w okresie poprzedzającym ciążę i podczas jej trwania ma bardzo duże znaczenie dla właściwego przebiegu ciąży, rozwoju płodu i zdrowia dziecka w ciągu całego życia.

Dieta bezglutenowa zakłada eliminację glutenu, czyli mieszaniny białek roślinnych występujących w ziarnach zbóż, tj. pszenicy, jęczmieniu i życie. Dieta bezglutenowa najczęściej jest stosowana w leczeniu celiakii, nietolerancji glutenu i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten.

Szacuje się, iż na celiakię może chorować od 0,6% do 1% polskiego społeczeństwa, jednak tylko niewielka część chorych jest zdiagnozowana. Stwierdzono również, że celiakia występuje dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Nieleczona celiakia może mieć niekorzystny wpływ na płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Wynika to z niedoborów składników odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego.

Czy dieta bezglutenowa w ciąży jest dla każdej kobiety?

Dieta bezglutenowa jest zalecana kobietą w ciąży tylko w uzasadnionych przypadkach medycznych. Gluten to białko występujące w w ziarnach zbóż, tj. pszenicy, jęczmieniu i życie, a jego eliminacja z diety jest konieczna głównie w przypadku osób z celiakią lub nadwrażliwością na gluten. Dla kobiet, które nie mają takich schorzeń, stosowanie diety bezglutenowej może wiązać się z ryzykiem niedoborów pokarmowych, zwłaszcza jeśli dieta nie jest odpowiednio zbilansowana.

Wykluczenie z codziennego menu określonej grupy produktów spożywczych, jak ma to miejsce w przypadku diety bezglutenowej, powinno być prowadzone pod okiem wykwalifikowanego specjalisty, który dostarczy kobiecie ciężarnej rzetelnej wiedzy na temat zasad prawidłowego bilansowania codziennego jadłospisu.

Kiedy zdecydować się na dietę bezglutenową w ciąży?

Niekwestionowaną przesłanką do wykluczenia glutenu z diety u kobiet w ciąży są wskazania medyczne tj. choroba trzewna (celiakia). W tej sytuacji klinicznej jedynym sposobem leczenia jest trwała i bezterminowa eliminacja tego białka z codziennego jadłospisu. Dietę bezglutenową rekomenduje się także w ataksji glutenowej i chorobie Duhringa. Z kolei wskazaniem do wykluczenia z diety glutenu pszennego jest alergia na białko pszenicy. Coraz częściej podkreśla się również celowość ograniczenia białek glutenowych w diecie osób z tzw. nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (non-​celiac gluten sensitivity – NCGS).

Wpływ celiakii na przebieg ciąż

W badaniach populacyjnych nie stwierdzono większego ryzyka występowania powikłań ciąży u pacjentek z celiakią (na diecie bezglutenowej). O tej chorobie powinno się pamiętać szczególnie wówczas, gdy podczas ciąży i/​lub połogu u kobiet występuje przewlekła biegunka, długotrwałe zaparcia, nawracające bóle brzucha, wymioty, a także nadmierny ubytek masy ciała czy niedokrwistość mikrocytarna. Pacjentki z celiakią rozpoznaną w dzieciństwie, które nie odczuwają żadnych dolegliwości i przerwały stosowanie diety bezglutenowej, powinny do niej wrócić w okresie ciąży i połogu.

Warto jednak zwrócić uwagę, że choroba trzewna może ujawnić się pod wpływem różnych czynników, m.in. w ciąży lub połogu. U kobiet z nieleczoną celiakią obserwuje się:

• nawracające poronienia – nawet 10-​krotnie wyższe ryzyko,
• poród przedwczesny,
• ułożenie miednicowe płodu,
• niedokrwistość i niską masę urodzeniową noworodka,
• zaburzenia laktacji,
• rozwój chorób układu krążenia i wad wrodzonych u dziecka.

Powodem tych powikłań są m.in. niedobory kwasu foliowego, żelaza, cynku i selenu, które zaburzają prawidłowy rozwój płodu oraz utrudniają zagnieżdżenie się zarodka.

Nieleczona celiakia może mieć poważne konsekwencje dla przebiegu ciąży. Na podstawie prowadzonych badań szacuje się, że ryzyko poronień u nieleczonych kobiet z celiakią wynosi 15 – 27%, a po wprowadzeniu diety bezglutenowej ich częstość zmniejsza się i jest taka sama, jak w grupie kontrolnej zdrowych kobiet. Zaobserwowano, że już po roku leczenia dietą bezglutenową może dojść do powrotu płodności u kobiet. Z badań wynika, że stan zdrowia ciężarnych na diecie był znacząco lepszy niż kobiet na diecie zwykłej i zmniejszyła się częstość rodzenia dzieci z niską masą urodzeniową.

Podsumowanie

Stosowanie bezglutenowej diety eliminacyjnej, w praktyce wiąże się z szeregiem restrykcji, które mogą stanowić znaczące utrudnienie w codziennym przygotowywaniu posiłków, a także zwiększać ich koszt w związku z koniecznością zakupu alternatywnych artykułów spożywczych. Dodatkowo nieprawidłowo zbilansowana dieta bezglutenowa może być przyczyną niedoborów niedoborów witamin i minerałów, które mogą wpływać na zdrowie matki i dziecka.

Jeśli jesteś na diecie bezglutenowej zapoznaj się z całością Naszej oferty i wypróbuj oferowane przeze New Mountain produkty. Smacznego!

New Mountain Team

Piśmiennictwo

Topczewska−Cabanek A., Nitsch−Osuch A., Wardyn KA.: Celiakia a płodność kobiet, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 3: 703 – 705.

Dąbska O.: Celiakia a ciąża – wpływ choroby na przebieg ciąży, www​.diagnostyka​.pl

Kargulewicz A.: Dieta bezglutenowa – kiedy jej stosowanie ma sens? Lekarz POZ 5/​2020, 286 – 289.

Poradnik żywienia kobiet wciąży, pod red. Kliniki Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka, ISBN 978‒83‒88767‒69‒2.